Retainer stały – czym jest, kiedy się go zakłada?

Retainer stały to specjalne urządzenie ortodontyczne montowane po zakończeniu aktywnego leczenia aparatem ortodontycznym. Jego głównym zadaniem jest utrzymanie zębów w nowej pozycji i zapobieganie ich powrotowi do stanu wyjściowego. Właściwe stosowanie retainera na zęby warunkuje trwałość efektów ortodontycznych.

Czym jest retainer stały (aparat retencyjny)?

Retainer stały to specjalistyczne urządzenie ortodontyczne w formie cienkiego, metalowego drutu, który zostaje przymocowany do wewnętrznej powierzchni zębów. Jego głównym zadaniem jest stabilizacja pozycji zębów pacjenta po zakończeniu leczenia ortodontycznego aparatem stałym.  Montaż następuje bezpośrednio po zdjęciu aparatu ortodontycznego, gdy zęby znajdują się już w prawidłowej pozycji. Drut retencyjny mocowany jest za pomocą specjalnego kleju, który zapewnia trwałe połączenie.

Stały aparat retencyjny występuje w dwóch podstawowych wariantach – retainer 3-3 oraz retainer 4-4. Wybór konkretnego rozwiązania zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i zakresu przeprowadzonej korekcji.

Zalety i wady stałego retainera na zęby

Stały retainer na zęby zapewnia całodobową stabilizację uzębienia bez konieczności pamiętania o jego zakładaniu. Jest praktycznie niewidoczny dla otoczenia, ponieważ znajduje się po wewnętrznej stronie zębów. Konstrukcja retainera nie przeszkadza w mówieniu ani jedzeniu. Główną wadą retainera stałego jest utrudniona higiena jamy ustnej. Czyszczenie przestrzeni między zębami wymaga użycia specjalnych szczoteczek lub nici dentystycznych. Istnieje też ryzyko odklejenia się drutu, co wymaga natychmiastowej wizyty u ortodonty.

Jak wygląda aparat retencyjny i kiedy się go zakłada?

Jak wspomniano wcześniej, stały retainer to cienki, wyprofilowany drut ortodontyczny, który zostaje przymocowany do wewnętrznej strony zębów za pomocą specjalnego kleju kompozytowego. Moment założenia aparatu retencyjnego następuje bezpośrednio po zdjęciu aparatu ortodontycznego stałego, gdy zęby znajdują się już w prawidłowej pozycji. Przed montażem retainera stałego ortodonta przeprowadza dokładne czyszczenie powierzchni zębów, często wykonując skaling i piaskowanie. Sam proces zakładania retainera stałego odbywa się podczas jednej wizyty, gdzie lekarz precyzyjnie dopasowuje drut do indywidualnego kształtu łuku zębowego pacjenta.

Rodzaje aparatów retencyjnych

Aparaty retencyjne występują w dwóch głównych wariantach – stałe i ruchome:

• stały retainer przyjmuje formę cienkiego drutu ortodontycznego, który zostaje przyklejony do wewnętrznej powierzchni zębów, najczęściej w konfiguracji retainer 3-3 lub retainer 4-4;
• aparaty ruchome obejmują kilka rodzajów: płytkę Hawleya wykonaną z akrylu z metalowymi klamrami, przezroczyste szyny termoformowalne obejmujące cały łuk zębowy, płytki Schwarza oraz pozycjonery.

Każdy z tych typów ma swoje zalety. Retainery stałe zapewniają ciągłą stabilizację bez konieczności pamiętania o ich zakładaniu, podczas gdy aparaty ruchome umożliwiają łatwiejsze utrzymanie higieny jamy ustnej. Wybór pomiędzy aparatem retencyjnym ruchomym a aparatem retencyjnym stałym zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, rodzaju leczonej wady zgryzu oraz zaleceń ortodonty.

Jak długo nosić retainer ortodontyczny?

Okres noszenia retainera ortodontycznego jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników związanych z przebiegiem leczenia. Przyjmuje się, że dla utrwalenia efektów leczenia ortodontycznego powinien on wynosić przynajmniej połowę czasu trwania terapii. Zdarza się jednak, że niektórym pacjentom aparat retencyjny służy dożywotnio. 

Długość okresu retencji zależy od wieku pacjenta, stopnia skorygowanej wady zgryzu oraz indywidualnych predyspozycji organizmu. U osób dorosłych retencja często ma charakter permanentny ze względu na zwiększone ryzyko nawrotu wady. Kluczowe znaczenie mają regularne wizyty kontrolne u ortodonty, podczas których oceniana jest stabilność osiągniętych rezultatów leczenia i podejmowane są decyzje o ewentualnym skróceniu czasu noszenia aparatu retencyjnego.

Aparat retencyjny – cena

Ile kosztuje aparat retencyjny? Cena zależy od wielu czynników, w tym rodzaju wybranego rozwiązania oraz lokalizacji gabinetu ortodontycznego. Najtańszą opcją jest retencja stała w postaci metalowego drutu przyklejanego do wewnętrznej strony zębów. Droższe są płytki Hawleya wykonywane przez technika dentystycznego oraz nakładki retencyjne, których cena uzależniona jest od użytego materiału i marki producenta. Najwyższy koszt wiąże się z systemem przezroczystych nakładek.

Do podstawowej ceny retainera należy doliczyć również koszty regularnych wizyt kontrolnych u ortodonty. Ceny różnią się także w zależności od miasta i renomy gabinetu, przy czym w większych ośrodkach miejskich są zazwyczaj wyższe. Warto pamiętać, że jest to ostatni etap leczenia ortodontycznego, który ma kluczowe znaczenie dla utrzymania osiągniętych rezultatów.

Pielęgnacja – jak czyścić stały aparat retencyjny?

Pielęgnacja stałego aparatu retencyjnego wymaga szczególnej uwagi i systematyczności. Czyszczenie należy wykonywać minimum dwa razy dziennie, używając miękkiej szczoteczki do zębów oraz szczoteczki międzyzębowej, które pozwolą dotrzeć do trudno dostępnych miejsc wokół drutu. Kluczowe znaczenie ma stosowanie nici dentystycznej ze specjalnym uchwytem, umożliwiającej dokładne oczyszczenie przestrzeni pod drutem retencyjnym.

W celu zwiększenia skuteczności higieny warto wykorzystać irygator, który pod ciśnieniem wypłukuje resztki pokarmowe z miejsc niedostępnych dla szczoteczki. Podczas szczotkowania należy zachować szczególną ostrożność, aby nie uszkodzić drutu retencyjnego, gdyż może to prowadzić do utraty jego funkcji stabilizujących. W okolicach retainera stałego łatwiej gromadzi się kamień nazębny, dlatego istotne są regularne wizyty kontrolne u ortodonty połączone z profesjonalnym oczyszczaniem.