Recesja dziąseł – jak periodontologia radzi sobie z odsłoniętymi szyjkami?

Recesja dziąseł polega na stopniowym zaniku i cofaniu się tkanki dziąsłowej, co prowadzi do odsłonięcia powierzchni korzenia zęba. Ten proces może dotyczyć jednego zęba lub całej grupy zębów, stając się problemem zarówno estetycznym, jak i zdrowotnym. W artykule wyjaśniamy, na czym polega leczenie i jak można zatrzymać postęp choroby.

Czym jest recesja dziąseł i jakie są jej przyczyny?

Odsłonięcie szyjki zębowej to bezpośredni skutek utraty tkanki dziąsłowej, która fizjologicznie powinna ją osłaniać. Proces ten często postępuje powoli, przez co może pozostać niezauważony przez długi czas. Do głównych przyczyn recesji dziąseł zalicza się nieprawidłową technikę szczotkowania zębów, polegającą na stosowaniu zbyt dużej siły i twardego włosia szczoteczki. Inne czynniki to przewlekłe zapalenie przyzębia, wady zgryzu powodujące przeciążenia poszczególnych zębów, a także bruksizm, czyli nieświadome zgrzytanie zębami. Pewną rolę odgrywają również predyspozycje genetyczne, takie jak cienki biotyp dziąsła, który jest bardziej podatny na urazy i zanik.

Główne objawy postępującej recesji dziąseł

Pierwszym i najbardziej oczywistym objawem jest wizualne wydłużenie się koron zębów, co jest efektem obniżenia linii dziąseł. Pacjenci często zgłaszają również nadwrażliwość zębów na bodźce termiczne (zimne i ciepłe napoje) oraz chemiczne (słodkie i kwaśne pokarmy). Dzieje się tak, ponieważ odsłonięty korzeń nie jest chroniony przez szkliwo. W okolicy przyszyjkowej mogą pojawiać się także ubytki klinowe, czyli niewielkie zagłębienia. Czasami obserwuje się również krwawienie podczas mycia zębów, choć nie jest to regułą. Ignorowanie problemu recesji dziąseł prowadzi do pogłębiania się objawów.

Diagnostyka recesji dziąseł w gabinecie stomatologicznym

Rozpoznanie recesji dziąseł opiera się na dokładnym badaniu klinicznym przeprowadzanym przez lekarza periodontologa. Specjalista ocenia stan dziąseł, mierząc głębokość kieszonek dziąsłowych przy użyciu sondy periodontologicznej. Analizuje także szerokość strefy dziąsła związanego, czyli tkanki, która jest nieruchoma i mocno przytwierdzona do kości. Ważnym elementem diagnostyki jest ocena wskaźnika krwawienia z dziąseł (BOP) oraz wykonanie zdjęć rentgenowskich. Fotografie RTG pozwalają ocenić poziom kości wyrostka zębodołowego, której zanik często towarzyszy zaawansowanej recesji. Całościowa ocena pozwala na postawienie precyzyjnej diagnozy.

Klasyfikacja i stopnie zaawansowania problemu

W periodontologii stosuje się specjalistyczne klasyfikacje, aby określić stopień zaawansowania choroby. Najpopularniejsza jest klasyfikacja Millera, która dzieli recesje dziąseł na cztery klasy w zależności od zasięgu zaniku tkanki i stanu kości międzyzębowej. 

• Klasa I i II oznaczają recesje o dobrym rokowaniu, gdzie możliwe jest całkowite pokrycie odsłoniętego korzenia w wyniku leczenia chirurgicznego. 
• Klasa III to częściowa utrata kości, co ogranicza możliwość pełnej regeneracji.
• Klasa IV charakteryzuje się znacznym zanikiem kości i tkanek miękkich, przez co pokrycie korzenia jest niemożliwe.

Niechirurgiczne metody leczenia recesji dziąseł

W początkowych stadiach recesji dziąseł leczenie skupia się na eliminacji czynników sprawczych. Podstawą jest profesjonalny zabieg higienizacyjny, czyli skaling i piaskowanie, mający na celu usunięcie kamienia i osadu nazębnego. Niezbędny jest również instruktaż prawidłowej higieny jamy ustnej, obejmujący naukę delikatnej, wymiatającej techniki mycia zębów przy użyciu miękkiej szczoteczki. W przypadku nadwrażliwości stosuje się specjalne preparaty znoszące dolegliwości bólowe. Jeśli przyczyną jest wada zgryzu, konieczne może być leczenie ortodontyczne lub korekta istniejących wypełnień, aby zrównoważyć siły działające na zęby.

Kiedy konieczna jest interwencja chirurgiczna?

Decyzja o podjęciu leczenia chirurgicznego zapada, gdy metody nieinwazyjne nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub gdy recesja dziąseł jest już znacznie zaawansowana. Wskazaniem do zabiegu jest utrzymująca się nadwrażliwość korzeni, wyraźny defekt estetyczny, który przeszkadza pacjentowi, a także trudności w utrzymaniu prawidłowej higieny wokół odsłoniętego zęba. Celem interwencji chirurgicznej jest nie tylko pokrycie odsłoniętej powierzchni korzenia, ale również pogrubienie tkanki dziąsłowej. Grubsze dziąsło jest bardziej odporne na urazy mechaniczne i stanowi lepszą barierę ochronną dla zęba i kości.

Nowoczesne techniki chirurgiczne w periodontologii

Współczesna periodontologia dysponuje wieloma zaawansowanymi technikami mikrochirurgicznymi, które pozwalają skutecznie leczyć recesje dziąseł. Najczęściej stosowaną metodą jest przeszczep tkanki łącznej pobranej z podniebienia pacjenta. Pobrany fragment umieszcza się w miejscu recesji, co prowadzi do pogrubienia dziąsła i pokrycia korzenia. Inną techniką jest przesunięcie dowierzchołkowe płata, polegające na nacięciu i przesunięciu istniejącej tkanki dziąsłowej. W niektórych przypadkach wykorzystuje się również materiały kościozastępcze i specjalne membrany w ramach sterowanej regeneracji tkanek, aby odbudować utracone struktury przyzębia.

Jak zapobiegać nawrotom recesji dziąseł?

Skuteczność leczenia zależy w dużej mierze od współpracy pacjenta i jego zaangażowania po zakończeniu terapii. Aby zapobiegać nawrotom recesji dziąseł, fundamentalne jest stałe utrzymywanie nienagannej higieny jamy ustnej z zastosowaniem odpowiedniej techniki szczotkowania. Ważne są regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym, połączone z profesjonalną higienizacją, które powinny odbywać się co 3-6 miesięcy. Pacjentom z bruksizmem zaleca się stosowanie specjalnych szyn relaksacyjnych na noc. Dbanie o zdrowy styl życia i zbilansowaną dietę również wspiera zdrowie dziąseł i całego organizmu.